Παρουσίαση ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη μας τοῦ τόμου "ΓΑΜΗΛΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΝΙΣΥΡΟΥ. 19ος ΑΙΩΝ"

Τό κείμενο πού ἀκολουθεῖ ἀποτελεῖ τήν παρουσίαση πού ἔκανε ὁ Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας στήν Αἴθουσα τοῦ Πειραϊκοῦ Συνδέσμου στόν Πειραιά στίς 15 Δεκεμβρίου 2018 σέ ἐκδήλωση πού διοργάνωσε τό Πολιτιστικό Ἵδρυμα Δωδεκανήσου "Κλεόβουλος ὁ Λίνδιος" καί ὁ Πρόεδρός του Ἐντιμολογιώτατος Ὁμότιμος Καθηγητής κ. Μηνᾶς Ἀλ. Ἀλεξιάδης γιά τόν τόμο τοῦ Ἐλλογιμωτάτου Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ κ. Ζαχαρία Ν. Τσιρπανλῆ μέ τίτλο "Γαμήλιες Συμπεριφορές στό Αἰγαῖο. Τό παράδειγμα τῆς Νισύρου, 19ος αἰών".

Χαιρετισμό μέ ἀνάλογο περιεχόμενο ἀπηύθυνε ὁ Σεβασμιώτατος σέ ἐκδήλωση πού διοργανώθηκε ἀπό τήν Ἑταιρεία Νισυριακῶν Μελετῶν στίς 11 Αὐγούστου 2018 στή Νίσυρο κατά τήν παρουσίαση τοῦ ἴδιου βιβλίου.

Μέ μεγάλη χαρά παρευρίσκομαι στή σημερινή ἐκδήλωση ἐκπροσωπώντας τόν, Κῶο ἐκ πατρός καί Νισύριο ἐκ μητρός, Ἐλλογιμώτατο κ. Ζαχαρία Ν. Τσιρπανλῆ, Ὁμότιμο Καθηγητή τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ὁ ὁποῖος μέ τό ἔργο του τιμᾶ τόν τόπο μας καί μέ τήν προσφορά του μᾶς κάνει νά αἰσθανόμαστε ὑπερήφανοι πού εἴμαστε συμπατριῶτες του.

Ἐν πρώτοις, θά ἤθελα, νά εὐχαριστήσω θερμῶς καί ἐγκαρδίως τόν Ἐντιμολογιώτατο Πρόεδρο, κ. Μηνᾶ Ἀλ. Ἀλεξιάδη, Ὁμότιμο Καθηγητή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, καί τό Διοικητικό Συμβούλιο τοῦ Πολιτιστικοῦ Ἱδρύματος Δωδεκανήσου «Κλεόβουλος ὁ Λίνδιος», διά τή διοργάνωση, μέ πολλή φροντίδα καί ἀγάπη, τῆς ἀποψινῆς ἐκδηλώσεως.

Κύριε Πρόεδρε δεχθεῖτε τά ἐγκάρδια συγχαρητήριά μου διά τό μέχρι τοῦδε σημαντικότατο ἐπιτελεσθέν ἔργο τοῦ Ἱδρύματος καί τίς εἰλικρινέστερες εὐχές μου διά κατά Θεόν συνέχιση καί ἐπ᾿ ἀγαθῷ προαγωγή τῶν πολυπλεύρων δραστηριοτήτων σας.

Ἐπίσης, ἐγκάρδιες εὐχαριστίες καί θερμότατα συγχαρητήρια ἀπευθύνουμε στόν Ἐλλογιμώτατο κ. Κωνσταντῖνο Διαμ. Χαρτοφύλη, Πρόεδρο τῆς Ἑταιρείας Νισυριακῶν Μελετῶν, καί πρός τά Μέλη τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τῆς Ἑταιρείας, ἡ ὁποία ἐξέδωσε τόν ἐν λόγῳ τόμο, καί πρός τήν ὁποία ἀποστέλουμε τίς εὐχές μας γιά πολυετῆ συνέχιση τῶν πλουσίων καί πολυπλεύρων δραστηριοτήτων της διά τό καλό τοῦ τόπου μας.

Περιβάλλοντας τόν σεβαστό καί ἀγαπητό μας Καθηγητή μέ τήν δέουσα ἐκτίμηση καί ἀποδίδοντας τήν ὀφειλομένη σέ αὐτόν τιμή ἀνέλαβα μέ χαρά τήν ἀποψινή παρουσίαση, οὕτως ὥστε ἀφ᾿ ἑνός νά ἀναδειχθεῖ, καί δι᾿ αὐτῆς τῆς ὁδοῦ, ἡ μακρά προσφορά του πρός τήν Κῶ καί τή Νίσυρο καί ἀφ᾿ ἑτέρου νά τονιστεῖ ἡ στενοτάτη σχέση πού ἀπό δεκαετίες ἔχει ἀναπτύξει ὁ ἀπόψε τιμώμενος μέ τήν Ἱερά Μητρόπολη Κώου καί Νισύρου καί τό σημαντικότατο ἀπό κάθε ἄποψη Ἀρχεῖο Δουλείας αὐτῆς. Ὁ Ἐλλογιμώτατος, ἤδη ἀπό τήν ἐποχή τῶν προκατόχων μου, κυροῦ Ναθαναήλ Δικαίου, τοῦ ἐξ Ἴμβρου, καί κυροῦ Αἰμιλιανοῦ Ζαχαροπούλου ζήτησε καί ἔλαβε τήν ἄδεια νά φωτοτυπήσει καί νά μεταγράψει τούς ὑπ᾿ ἀριθμόν 18 καί 19 Κώδικες, ἀντιστοίχως, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ μέν πρῶτος περιλαμβάνει ὑλικό τῆς ἀπογραφῆς Νισύρου, ὁ δέ δεύτερος ὑλικό τῆς ἀπογραφῆς τῆς Κώου.

Ἡ σχέση αὐτή συνεχίσθηκε καί τονώθηκε ἀπό τό ἔτος 2009, ὅταν ἐγκαταστάθηκα στήν Κῶ καί στή Νίσυρο ὡς Μητροπολίτης, καθώς ἀφ᾿ ἑνός ἐζήτησε καί ἔλαβε τήν ἄδεια νά φωτοτυπήσει καί ἐν συνεχείᾳ νά μεταγράψει τόν ὑπ᾿ ἀριθμόν 26 Κώδικα τοῦ Ἀρχείου Δουλείας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ὁ ὁποῖος περιλαμβάνει ποικίλα δικαιοπρακτικά ἔγγραφα (ἀνάμεσα στά ὁποῖα καί προικοσύμφωνα), καί ἀφ᾿ ἑτέρου ἡ ἀξιοποίησις τοῦ πλουσίου ἐρευνητικοῦ καί συγγραφικοῦ ἔργου του κατά τή συγγραφή τῆς Μεταπτυχιακῆς μου Διατριβῆς, ὑπό τήν ἐποπτεία καί καθοδήγηση τοῦ Προέδρου τοῦ Πολιτιστικοῦ Ἱδρύματος Δωδεκανήσου «Κλεόβουλος ὁ Λίνδιος» τοῦ σεβαστοῦ, Ὁμοτίμου πλέον, καθηγητοῦ μου κ. Μηνᾶ Ἀλ. Ἀλεξιάδη, γιά τήν Ὁσία Μελώ τήν ἐν τῇ Βουρρίνῃ τῆς Κῶ. Σημειωτέον δέ, ὅτι ὁ τιμώμενος σήμερον πανεπιστημιακός διδάσκαλος ἐπέδειξε, κατά τό παρελθόν, ἔντονο ἐνδιαφέρον γιά τήν ἀνάδειξη καί προβολή τῆς μορφῆς τῆς Ὁσίας τῆς Βουρρίνας.

Ἡ ἐγνωσμένη ἀγάπη τοῦ σεβαστοῦ Καθηγητοῦ κ. Ζαχαρία Ν. Τσιρπανλῆ γιά τήν ἐπιστήμη, ποικιλοτρόπως ἐκφρασθεῖσα μέχρι τώρα μέ πολλούς ἀγλαούς καρπούς, ὑπογραμμίζεται ἀκόμη περισσότερο μέ τήν ἀπόφαση ἀναλήψεως πολυετοῦς καί κοπιώδους ἐρεύνης γιά τήν μελέτη, τήν μεταγραφή, τήν ἔκδοση, τόν ὑπομνηματισμό καί τόν λεπτομερέστατο σχολιασμό τοῦ παλαιοτέρου σωζομένου Κώδικα μέ προικοσύμφωνα τῆς Νισύρου, ὁ ὁποῖος καλύπτει τά ἔτη 1857 ἕως 1892 καί φυλάσσεται στήν Κῶ.

* * *

Στό σημεῖο αὐτό, ὡς εἰσαγωγικό σχόλιο, θά ἤθελα νά ὑπογραμμίσω τήν κεφαλαιώδους σημασίας γιά τά πνευματικά, ἀλλά καί τά κοινωνικά καί πολιτιστικά, πράγματα τῶν νήσων μας ἀδιάρρηκτη σύνδεση μέ τό Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο, τό ὁποῖο μέ τήν διακριτικῶς ἀγαπητική παρουσία του καί ὑπό τήν πηδαλιουχία σοφῶν, δυναμικῶν, ἐμπνευσμένων καί ἀόκνων Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν, δημιούργησε –καί συνεχίζει νά τό πράττει– τό ἀσφαλές περιβάλλον ἐντός τοῦ ὁποίου οἱ Ἱερές Μητροπόλεις τῆς Δωδεκανήσου κατόρθωσαν, ἀκόμη καί ὅταν εὑρίσκοντο ὑπό στυγνή κατοχή καί ὑπό καθεστώς δουλείας, ἡ ὁποία σέ ἐμᾶς, ὡς γνωστόν, διήρκεσε 650 χρόνια καί ὄχι 400 ὅπως σέ ἄλλες περιοχές τῆς Ἑλλάδος, νά ἐπιβιώσουν, νά ἀναπτυχθοῦν, νά διατηρήσουν τά ἤθη καί τά ἔθιμά τους καί νά συνεχίσουν νά ὁμιλοῦν τήν ἑλληνική γλῶσσα. Ὡς γλυκύ καρπό αὐτῆς τῆς διαρκοῦς φροντίδας ὀφείλουμε νά σημειώσουμε ὅτι κατά τήν Ἐνσωμάτωση ἐμφανίστηκαν μορφωμένοι νησιῶτες, οἱ ὁποῖοι ἦταν σέ θέση νά ἐπανδρώσουν τά σχολεῖα τῶν ἐλευθέρων πλέον νήσων μέ διδασκάλους ὥστε νά μήν παραστεῖ ἀνάγκη νά μεταφερθοῦν ἐκπαιδευτικοί ἀπό ἄλλες περιοχές τῆς Ἑλλάδος.

Ἡ παρουσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου εἶναι καταλυτική καί γιά τή διάσωση προικοσυμφώνων, καί ἄλλων δικαιοπρακτικῶν ἐγγράφων, καθώς συνεχεῖς ἦταν οἱ προτρεπτικές ἐπιστολές καί ἐγκύκλιοι πολλῶν ἀειμνήστων Πατριαρχῶν γιά τήν ἐνσωμάτωση τῶν ἐγγράφων αὐτῶν στούς Κώδικες τῶν κατά τόπους Μητροπόλεων, μέ ἀποτέλεσμα νά φθάσουν μέχρι τίς ἡμέρες μας καί, πέρα ἀπό τήν σπουδαιοτάτη δικαιοπρακτική ἀξία πού εἶχαν κατά τήν ἐποχή πού συνετάχθησαν, νά ἀποτελοῦν πλέον ἕνα καίριο σημεῖο ἀναφορᾶς γιά τόν ἐπιστήμονα πού διερευνᾶ ἕνα εὐρύ φάσμα θεμάτων καί νά διασώζουν μέσα ἀπό τίς γραμμές τους στοιχεῖα, τολμῶ νά πῶ, τῆς συλλογικῆς μνήμης, τῆς παραδόσεως, τῆς ἴδιας τῆς ἱστορίας τοῦ τόπου μας.

Τίποτα ἀπό αὐτά δέν θά εἶχε διασωθεῖ δίχως τήν προστατευτική σκέπη τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, τό ὁποῖο εὑρισκόμενο τό ἴδιο σέ συνθῆκες σκλαβιᾶς καί διωγμοῦ, καί ἔχοντας νά ἀντιμετωπίσει πλῆθος πιεστικῶν σοβαρῶν προβλημάτων, προσέφερε θυσιαστικά στούς ὑποδούλους τίς ἀπαραίτητες συνθῆκες σταθερότητας καί ἀσφάλειας γιά νά ἐπιβιώσουν οἱ ἴδιοι, ὄχι μόνο βιολογικά, ἀλλά κυρίως γιά νά διασώσουν τήν πολυτιμότατη πνευματική καί πολιτιστική παράδοσή τους.

Τό νησί μας, εἰδικότερα, ἡ εὐλογημένη ἀπό τόν Κύριο Νίσυρος, εἶχε, ἔχει καί θά συνεχίσει νά ἔχει ὡς Ἔφορο, Φρουρό Ἀπροσμάχητο καί Τεῖχος Ἀκλόνητο τήν Κυρία Θεοτόκο τήν Σπηλιανή, ἡ ὁποία ἐδῶ καί αἰῶνες τήν στηρίζει σέ κάθε δυσκολία καί κίνδυνο καί τήν καταστέφει θαυμαστῶς μέ τήν Ἱερά Μονή της, πού ἀποτελεῖ τιμή, καύχημα καί δόξα κάθε Νισυρίου καί κάθε Χριστιανοῦ. Ἡ συμβολή τῆς Μονῆς καί τῶν Ἡγουμένων της στή διάσωση τοῦ Κώδικα πού σήμερα προσφέρεται στό ἀναγνωστικό κοινό καί στήν ἐπιστημονική κοινότητα μετά τήν πολυετή κριτική βάσανο τοῦ κ. Καθηγητοῦ εἶναι καθοριστική, καθώς, ὅπως σημειώνεται στόν τόμο, ὁ Κώδικας εἶχε παραδοθεῖ «μέ ἐπίσημο ἔγγραφο τήν 20 Μαΐου 1949 ἀπό τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Σπηλιανῆς Κύριλλο Ρωμανό στόν τότε συμβολαιογραφοῦντα εἰρηνοδίκη Νισύρου Δ. Φίλιππα».

Εὔκολα ἀντιλαμβάνεται ὁ ἀναγνώστης ὅτι σέ μία ἐποχή δύσκολη καί σκληρή, σκλαβιᾶς γιά νά μιλήσουμε μέ ἀκρίβεια, σέ ἕνα ραγδαίως μεταβαλλόμενο περιβάλλον, ὁ ἁπλός λαός ἔνιωθε ἐμπιστοσύνη καί σιγουριά μόνο δίπλα στήν Ἐκκλησία του, δίπλα στόν Πατριάρχη τοῦ Γένους, δίπλα στόν Ἡγούμενο, δίπλα στόν Κλῆρο. Αὐτόν γνώριζε! Αὐτόν ἐμπιστευόταν! Σέ αὐτόν προσέτρεχε!

Μάλιστα, ἡ Ἐκκλησία εἶχε σημαντική συνεισφορά καί στήν ἀντιμετώπιση πρακτικῶν θεμάτων, καθώς, ὅπως τονίζει ὁ συγγραφέας, «τροφοδοτοῦσε τούς τοπικούς γραφεῖς μέ ἐνημερωτικές ἐγκυκλίους καί τά ὑποδείγματα προικοσυμφώνων ἤ διαθηκῶν». Ἐπίσης, ἐπειδή πολλές φορές δέν ὑπῆρχε συμβολαιογράφος στό νησί, τό κενό αὐτό συχνά κάλυπτε ὁ ἐν Νισύρῳ Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος τοῦ Μητροπολίτου Ρόδου ἤ ὁ Ἡγούμενος τῆς Παναγίας Σπηλιανῆς. Μέ τήν ὑπηρεσία του αὐτή προσέφερε μία ἀκόμη σημαντική διακονία στόν λαό τοῦ Θεοῦ καί, ἐξασφαλίζοντας τήν ὁμαλότητα στή μεταβίβαση τῶν ἀναγκαίων περιουσιακῶν στοιχείων γιά τήν ἔναρξη τῆς ζωῆς τοῦ νέου ἐγγάμου ζεύγους, ἐνίσχυε τήν κοινωνική εἰρήνη καί συνοχή.

* * *

Ἄς ἐπιστρέψουμε ὅμως στόν Κώδικα καί στό ἔργο τοῦ Καθηγητοῦ κ. Ζαχαρία Ν. Τσιρπανλῆ!

Ὁ ἐντοπισμός καί ἡ, ἐν γένει, μελέτη τοῦ Κώδικα ἀπαιτοῦσε ὄχι μόνο μεταγγραφική ἐμπειρία πού οὕτως ἤ ἄλλως ἐλάχιστοι διέθεταν, ἀλλά καί σέ βάθος γνώση τοῦ πανελληνίου ἀρχειακοῦ καί δευτερογενοῦς ὑλικοῦ, τοῦ τοπικοῦ ἰδιώματος, τῶν ἠθῶν καί τῶν ἐθίμων τῆς Νισύρου, τῶν οἰκογενειακῶν δεδομένων τῆς νήσου καί τῶν κοινωνικῶν μεταβολῶν αὐτῆς.

Καρπός τῆς μεθοδικῆς μελέτης καί πολυετοῦς ἐρεύνης βρίσκεται ἐνώπιον μας σήμερα ὁ τόμος τῶν 1.550, σχεδόν, πυκνοτυπωμένων σελίδων μέ κόπο καί ἐργασία πού ἐκτείνεται σέ χρονικό εὖρος μεγαλύτερο τῆς δεκαετίας. Ἀναμφίβολα, μέ τήν ἔκδοση αὐτή συμπληρώνεται ἕνα σημαντικό κενό στήν σχετική μέ τή Νίσυρο βιβλιογραφία, τό ὁποῖο ἐκάλυψε ὁ ἀγαπητός μας Καθηγητής ἐπιλύοντας πλῆθος προβλημάτων καί θέτοντας τίς βάσεις γιά τή συνέχιση, καί εἰ δυνατόν διεύρυνση, τῆς σχετικῆς ἔρευνας στό μέλλον.

Ὁ τεράστιος ὄγκος ἐπιστημονικῆς ἐργασίας τόν ὁποῖο, μέ πρωτόγνωρο ἐπιστημονικό θάρρος, ἀνέλαβε ὁ Καθηγητής κ. Ζαχαρίας Ν. Τσιρπανλῆς, ἐπιτρέψτε μου νά τονίσω, ὁπουδήποτε ἀλλοῦ θά εἶχε ἀναληφθεῖ ἀπό εἰδικό Ἰνστιτοῦτο καί ὁλόκληρη ὁμάδα ἐρευνητῶν θά εἶχε ἀσχοληθεῖ μέ τήν μεταγραφή καί τήν ἔκδοση τοῦ Κώδικα. Μόνο ἔτσι τό ἔργο θά εἶχε ἔλθει αἰσίως εἰς πέρας!

Ἡ διαπίστωση αὐτή δεικνύει κατά τόν καλύτερο τρόπο τήν ἐπιστημονική ἀξία καί τό ἄοκνο τοῦ ἀνδρός! Τήν αὐστηροτάτη προσήλωσή του στίς διεθνεῖς ἐπιστημονικές ἀρχές τῆς ἐρεύνης, τήν ἐντυπωσιακή εὐρυμάθειά του, τήν παροιμιώδη ἀνθεκτικότητά του στούς ἐπιστημονικούς κόπους καί τήν ἀσκητική, θά τολμοῦσα νά πῶ, ἀφοσίωση στό ἀναληφθέν ἔργο!

Μελετώντας τόν τόμο ὁ ἀναγνώστης ἔρχεται ἀντιμέτωπος μέ ἕνα πανόραμα τῆς νισυριακῆς ζωῆς, τῶν ἠθῶν καί τῶν ἐθίμων τοῦ τόπου. Παρουσιάζονται καί ἀναλύονται μορφές πού σημάδεψαν τό νησί μέ τό πέρασμά τους, διασώζονται ἀγαπητά καί προβεβλημένα πρόσωπα τῆς Νισύρου, καταγράφονται ὀνόματα Ἡγουμένων τῆς Παναγίας Σπηλιανῆς, ὀνόματα καί τίτλοι ἱερέων, ἐξέχουσες μορφές τοῦ τόπου.

Πληροφορούμαστε γιά πλῆθος καταστάσεων καί κοινωνικῶν δεδομένων πού κρύπτονται ἀνάμεσα στίς γραμμές τῶν προικοσυμφώνων, πού, ἐάν ὁ μελετητής δέν εἶναι πολύ προσεκτικός, θά περάσουν ἀπαρατήρητα: μέσα ἀπό τίς σελίδες ἐμφανίζονται πλούσιες καί πτωχές οἰκογένειες τῆς νήσου πού ἀνάλογα μέ τίς δυνατότητές τους ἐνισχύουν τά παιδιά τους στό ξεκίνημά τους, ὀρφανές κόρες πού τίς στηρίζουν ἄλλοι συγγενεῖς καί χῆρες μητέρες πού ἀγωνίζονται γιά τά προσφέρουν τό ἐλάχιστο στά τέκνα τους, πτωχοί ἱερεῖς δίνουν ἀπό τό ὑστέρημά τους ἔστω καί λίγα μέτρα γῆς γιά νά ζήσει τό νέο ζευγάρι, εὐκατάστατοι κτηματίες προσφέρουν μία, δύο καί παραπάνω κατοικίες, μεγάλα κτήματα, δένδρα, ἀμπέλια κ.λπ.

Διαπιστώνουμε τήν ὕπαρξη στήν ἴδια γειτονιά νέων ζευγαριῶν πού ξεκινοῦν σχεδόν δίχως τίποτα, ἐνῶ ἀπό τήν ἄλλη ὑπάρχουν ζευγάρια πού ἀπό τήν αὐγή τῆς κοινῆς ζωῆς τους ἔχουν λάβει ὁλόκληρες, κινητές καί ἀκίνητες, περιουσίες ἀπό τούς γεννήτορές τους.

Διεξερχόμενοι τόν ἐκδοθέντα Κώδικα μέ τά 333 προικοσύμφωνα ἐντοπίζουμε ἑκατοντάδες τοπωνύμια πολλά ἀπό τά ὁποῖα διατηροῦνται σέ χρήση μέχρι σήμερα! Μαθαίνουμε γιά τίς γειτονιές τοῦ Μανδρακίου, γιά τά δρομάκια του γιά τόν τόπο πού ζοῦσε καί εἶχε οἰκοδομήσει τό σπίτι της κάθε οἰκογένεια.

Ὁ συγγραφέας μέ μοναδική εὐσυνειδησία ἀποδελτιώνει καί καταγράφει σπίτια, ἐλαιοτριβεῖα, ἀνεμόμυλους, κήπους, στέρνες καί πηγάδια, φούρνους καί φουρναριά κ.ἄ. Καί στό σημεῖο αὐτό μπορεῖ νά ἀναρωτηθεῖ κάποιος «μά τί χρειάζονται ὅλα αὐτά; γιατί νά καταγραφοῦν;» Ἡ ἀπάντηση δέν μπορεῖ νά εἶναι ἄλλη ἀπό τό «γιατί αὐτός εἶναι ὁ τόπος μας, αὐτή ἦταν ἡ ζωή τῶν προγόνων μας, ἐκεῖ ζύμωνε ἡ γιαγιά καί ἡ μάνα μας, ἐδῶ ἔβγαζε τό λάδι τῆς οἰκογένειας ὁ παπποῦς, ὁ πατέρας μας!»

Τό ἴδιο πράττει καί γιά τά ἀγροτικά ἀκίνητα, πού καί αὐτά καταλογογραφοῦνται καί κατατάσσονται σέ κατηγορίες: χωράφια, τάβλες, ἀμπέλια, κάμποι, λαγκάδια, κῆποι, μελισσόκηποι, πρασιές κ.λπ.

Ἀκολουθοῦν τά ἀγροτικά κτίσματα: στέρνες, ληνοί, ἀλώνια, μάντρες, τυροκομειά, καμίνια, ἀσβεσταριές κ.ἄ.

Ἐντοπίζει καί καταγράφει ξεχωριστά τούς ἰδιόκτητους Ἱερούς Ναούς, εἴτε πρόκειται γιά ναούς τῆς πόλεως, εἴτε γιά ξωκκλήσια καί μοναστηράκια, πού μεταβιβάζονταν κι αὐτά μαζί μέ τά ἄλλα περιουσιακά στοιχεῖα κάθε οἰκογένειας.

Μέ αὐτές τίς ἄκρως ἐνδιαφέρουσες λεπτομέρειες ζωντανεύει μπροστά μας ὁ τόπος καί οἱ ἄνθρωποί του! Κυρίως οἱ ἄνθρωποί του, γιατί τόπος δίχως τούς ἀνθρώπους δέν ὑπάρχει!

Ὁ ἀγαπητός καί σεβαστός Καθηγητής μας συνεχίζει καταγράφοντας ὅλα τά εἴδη ρουχισμοῦ γιά τούς ἄνδρες καί τίς γυναῖκες, γιά τή νύφη καί τόν γαμπρό, τά στρωσίδια, τά κλινοσκεπάσματα, τά κοσμήματα, τά ἔπιπλα, τά οἰκιακά ἀντικείμενα, τά ἐργαλεῖα καί τά σύνεργα γιά τό σπίτι καί τό χωράφι ἤ γιά τήν τέχνη τοῦ καθενός, τά χρηστικά καί τά ἐπίσημα σκεύη, τά διακοσμητικά, τά νομίσματα πού κυκλοφοροῦσαν καί δίνονταν ὡς κινητή περιουσία στά παιδιά. Σέ ἄλλη ἑνότητα καταγράφονται τά εἴδη θρησκευτικῆς λατρείας: ἱερές εἰκόνες, καντήλια, θυμιατά, ἱερά ἀντικείμενα (π.χ. σέ μία περίπτωση ἔχουμε ἀναφορά σέ μεταβίβαση τεμαχίου Τιμίου Ξύλου).

Γίνεται ἰδιαίτερη ἀναφορά στά ζῶα πού προσφέρονται, καθώς ἀποτελοῦσαν πολύ σημαντικά περιουσιακά στοιχεῖα, στά ἀγροτικά προϊόντα, στά ἔργα τῆς τοπικῆς βιοτεχνίας καί τέχνης γενικότερα, ὑφάσματα καί δῶρα, ἀλλά καί στά ἀντίστοιχα εἰσαγόμενα.
Καί γιά ὅλα αὐτά (καί πολλά ἄλλα πού ἐπειδή δέν μᾶς τό ἐπιτρέπει ὁ χρόνος δέν ἀναφέραμε) ὁ σεβαστός συγγραφέας κάνει, πέρα ἀπό τήν ἀποδελτίωση καί τή δημιουργία ἀναλυτικῶν πινάκων γιά κάθε κατηγορία, ξεχωριστή φιλολογική καί λαογραφική ἔρευνα προχωρώντας, μάλιστα, σέ ἰδιαίτερη τεκμηρίωση μέ ἐτυμολογική ἀνάλυση καί εὐρυτάτη βιβλιογραφική θεμελίωση.

Γνωρίζοντας ὅτι στά προικοσύμφωνα ἐντοπίζονται οἱ πιό γνήσιες μορφές λαϊκοῦ δικαίου, ἀναφέρεται στό ἐθιμικό δίκαιο τῆς Νισύρου σέ σχέση μέ τόν ἀρραβώνα καί τόν γάμο, στούς προικοδότες, στό μέγεθος τῆς προίκας, σέ περιπτώσεις αὐτοπροίκισης τῆς νύφης, στίς σχέσεις τῶν νέων μέ τούς γονεῖς ὅπως αὐτές διαπιστώνονται μέσα ἀπό τά προικοσύμφωνα, στήν φροντίδα τῶν ἡλικιωμένων, στίς διαθῆκες, στήν ἡλικία καί στά ἔξοδα τοῦ γάμου καί σέ πλῆθος ἄλλων θεμάτων πού σχετίζονται μέ αὐτόν.
Τό ἔργο τοῦ Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ κ. Ζαχαρία Ν. Τσιρπανλῆ πού ἔχουμε ἐνώπιόν μας σήμερα εἶναι ἕνα ἐντυπωσιακό πανόραμα τῆς νισύρικης ζωῆς τοῦ 19ου αἰῶνα. Ἕνα ἀνεξάντλητο μεταλλεῖο ὑλικοῦ, στοιχείων καί πληροφοριῶν πού ἀφήνει ἔκπληκτο τόν ἀναγνώστη.

Ὁ συγγραφέας, ἀντί νά κάνει μία στεγνή, τυπική, ἀκαδημαϊκή, ὅπως λέμε συχνά, καταγραφή ὑλικῶν πραγμάτων, κινητῶν καί ἀκινήτων, κατόρθωσε νά ζωντανέψει μία ἐποχή. Μέσα ἀπό τίς σελίδες του κατάφερε νά μᾶς προσφέρει ἀνάγλυφη καί ἑλκυστική τήν εἰκόνα τῆς Νισύρου τοῦ παρελθόντος. Τήν εἰκόνα τῆς Νισύρου πού ἀποτελεῖ τή βάση ἐπί τῆς ὁποίας στεκόμεθα τώρα, στό παρόν, γιά νά ἐμπνευστοῦμε καί νά προχωρήσουμε μέ πίστη καί σιγουριά στό μέλλον. Κι αὐτή κατ᾿ ἐμέ εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀρετή τοῦ ἔργου: ζωντανεύει ἕναν κόσμο πού πολλοί ἐσφαλμένα θεωροῦν ὅτι χάθηκε. Ἕναν κόσμο πού ἀντιστέκεται στή λήθη καί παραμένει ζωντανός δίπλα μας, στίς Ἐκκλησιές μας, στά σπίτια, στά χωράφια, στίς αὐλές μας, στίς ἐπιχειρήσεις, παντοῦ!
Θά ἤθελα νά κλείσω ἀποκαλύπτοντας στήν ἀγαπητή ὁμήγυρη τή διπλή αἴσθηση πού μοῦ ἄφησε ἡ μελέτη τοῦ παρουσιαζομένου ἔργου:

ἕνος αὐστηρά δομημένου διεξοδικοῦ ἐπιστημονικοῦ ἐγχειριδίου πού πλουτίζει σημαντικά τίς γνώσεις μας γιά τή Νίσυρο καί τήν ἱστορία της ἀλλά καί ἑνός ἄκρως συναρπαστικοῦ λογοτεχνήματος, στό ὁποῖο ὁ ἀριστοτέχνης συγγραφέας κρατᾶ τήν προσοχή μας ἀμείωτη καί τό ἐνδιαφέρον μας ἀμετάπτωτο μέχρι τήν τελευταία σελίδα!

Γι᾿ αὐτό, ἐγώ τουλάχιστον, ἀλλά νομίζω κι ἐσεῖς, τόν εὐγνωμονοῦμε μέσα ἀπό τήν καρδία μας καί τοῦ εὐχόμαστε ἔτη πολλά, ὄλβια καί εὐλογημένα παρά Κυρίου καί προσδοκοῦμε νά γίνουμε κοινωνοί πολλῶν ἀκόμη εὐγεύστων καί τερπνῶν καρπῶν τῆς ἐπιστημονικῆς του γραφίδας!

Σᾶς εὐχαριστῶ πού μέ ἀκούσατε!