Ιερά Μητρόπολις Κω και Νισύρου

Παρουσίαση τοῦ βιβλίου "Ἡ λοχεία τῆς ἀπουσίας"

Πέμπτη, 30 Απρίλιος 2015
Παρουσίαση τοῦ βιβλίου "Ἡ λοχεία τῆς ἀπουσίας"

Τὸ κείμενο ποὺ ἀκολουθεῖ ἀποτελεῖ τὴν παρουσίαση τοῦ βιβλίου τῆς κ. Χαρᾶς Κοσεγιάν «Ἡ λοχεία τῆς ἀπουσίας»,
(Ἐκδόσεις Ὁδὸς Πανός, Ἀθήνα, 2013) ποὺ πραγματοποιήθηκε στὶς 29 Ἀπριλίου 2015 ἀπὸ τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κώου καὶ Νισύρου κ. Ναθαναὴλ

Χριστὸς ἀνέστη!
Ἀγαπητοί μου,
Μὲ ξεχωριστὴ χαρὰ ἀποδέχθηκα τὴν πρόφρονα πρόσκληση τῶν Ἐκδόσεων «Ὁδὸς Πανός» τοῦ κ. Γιώργου Χρονᾶ, τοῦ Βιβλιοπωλείου «ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟ Ν. ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΥ» καὶ τοῦ Πνευματικοῦ Ὁμίλου Κώων «ΦΙΛΗΤΑΣ» νὰ παρουσιάσω τὸ ἔργο «Ἡ λοχεία τῆς ἀπουσίας» τῆς κ. Χαρᾶς Κοσεγιάν, τῆς ἀγαπητῆς Χαρᾶς, ἡ ὁποία ἀφοῦ προσφάτως μᾶς ἐξέπληξε εὐχάριστα μὲ τὴν ἔκδοση τοῦ ἐπιστημονικοῦ ἔργου της γιὰ τὸ νεοελληνικὸ δημοτικὸ τραγούδι καὶ τὶς ἀρχαιοελληνικὲς ἐπιβιώσεις σὲ αὐτό, τώρα μᾶς προσφέρει ἕνα ἄλλο ταλέντο της, μᾶλλον ἐγνωσμένο ἀπὸ ἐτῶν, μέσα ἀπὸ ἔργα ποὺ ἤδη ἔχουν τεθεῖ σὲ κυκλοφορία καὶ τὶς πολυπληθεῖς δημοσιεύσεις της σὲ λογοτεχνικὰ περιοδικά: αὐτὸ τῆς λογοτέχνιδος.
Ὁ περὶ οὗ ὁ λόγος τόμος εἶναι μικρὸς σὲ ἔκταση ἀλλὰ εὐρὺς σὲ μηνύματα καὶ βαθὺς σὲ νοήματα.
Μέσα ἀπὸ τὶς σελίδες του διακρίνεται ὁλόγλυφη ἡ γυναικεία λεπτότητα, ἡ σεμνότητα τοῦ πνευματικοῦ ἐργάτη καὶ ἡ εὐαισθησία τοῦ δασκάλου.
Δὲν σᾶς κρύβω ὅτι ξεκινώντας τὴ μελέτη σκάλωσε στὸ νοῦ μου ἡ φράση «φύσις κρύπτεσθαι φιλεῖ» ποὺ ἔρχεται ἀπὸ τὰ βάθη τῆς προγονικῆς μας σοφίας, ἀπὸ τὸν φιλόσοφο τῆς Ἐφέσου, τὸν Ἡράκλειτο (Ἀπ. 123 Diels, 1906: 79, τ. 1).
Εἶχα τὴν αἴσθηση ὅτι αὐτὸ ποὺ διάβαζα, ἂν καὶ δὲν ἦταν δυσνόητο ἢ ἀσαφές, ἀλλὰ ξεκάθαρο καὶ γλαφυρό, μοῦ ἀντιστεκόταν, ἔκρυβε τὰ μυστικά του. Ὁμολογῶ, ὅτι χρειάστηκε ἰδιαίτερη προσοχὴ γιὰ νὰ ξεκλειδώσω κάποια ἀπὸ αὐτὰ τὰ μυστικὰ καὶ νὰ σᾶς τὰ παρουσιάσω ἀπόψε.

Ἡ ἔννοια τοῦ χρόνου, ὅπως τὸ δηλώνει καὶ ἡ συγγραφέας, κυριαρχεῖ στὸν τόμο ἄμεσα καὶ ἔμμεσα. Ἀναμφίβολα, πρόκειται γιὰ μία ἔννοια δύσκολη στὴν κατανόηση, ἡ ὁποία ἔχει ἀποτελέσει ἀντικείμενο μελέτης σοφῶν, ποιητῶν, θεολόγων, μὰ καὶ ὁ καθένας ἀπὸ ἐμᾶς τὴν χρησιμοποιεῖ καὶ τὴν χρειάζεται στὴν καθημερινότητά του.
Γιὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη ὁ χρόνος εἶναι καὶ αὐτὸς ἕνα ἀπὸ τὰ δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ.
Ὁ ἴδιος ὁ Θεός, ὡς ἄκτιστος καὶ ἀδημιούργητος, εἶναι πέρα καὶ ἔξω ἀπὸ τὴν ἔννοια αὐτὴ καὶ τὶς ποικίλες δεσμεύσεις ποὺ συνεπάγεται. Ὁ ἄνθρωπος, ἀντιθέτως, ὡς δημιούργημα τοῦ Θεοῦ ὑποτάσσεται στὶς ἀπαιτήσεις καὶ στοὺς περιορισμοὺς τοῦ χρόνου. Ὁ λόγος τοῦ ποιητῆ, τοῦ κάθε ποιητῆ, καὶ τῆς Χαρᾶς, λειτουργεῖ ὡς μία ἀσφαλιστικὴ δικλείδα ποὺ δίνει στὸν ἄνθρωπο τὴ δυνατότητα νὰ ξεφύγει λίγο καὶ νὰ περιηγηθεῖ σὲ παρελθόν, παρὸν καὶ μέλλον καὶ νὰ οἰκοδομήσει μιὰ δική του, προσωπικὴ σχέση μὲ τὸ χρόνο συστέλλοντάς τον, ἀπελευθερωμένος ἀπὸ τοὺς περιορισμούς του.
Στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ φιλοσοφικὴ σκέψη ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα ζητήματα ποὺ τέθηκαν ἦταν ἡ σχέση τοῦ κόσμου, τοῦ ἀνθρώπου καὶ τῶν θεϊκῶν ὄντων -ὅπως οἱ πρόγονοί μας τὰ ἔπλασαν στὸ νοῦ τους- μὲ τὸν χρόνο: ἦταν αἰώνια, μακάρια, ἀπαθὴ καὶ ἀμετακίνητα ἢ ὑπαγόταν σὲ μία διαρκή, ἀτέρμονη, ἀτελεύτητη μεταβολή;
Στὸν κόσμο μας κυριαρχεῖ τὸ Εἶναι ἢ τὸ Γίγνεσθαι;

Μὲ αὐτὲς τὶς λίγες εἰσαγωγικὲς ἀναφορὲς θὰ παρουσιάζω τὶς σκέψεις μου γιὰ τὸ ἔργο τῆς ἀγαπητῆς Χαρᾶς, μὲ τὴν ἁπλότητα τῶν σημειώσεων ποὺ κρατοῦσα κατὰ τὴν ἀνάγνωση.

Γράμμα στὴν Ἕλενα:
Τὸ κείμενο εἶναι καρπὸς ἔντονης συναισθηματικῆς φόρτισης. Μεταφέρει μὲ ἐπιτυχία τὶς ἐντυπώσεις τῆς περιόδου ποὺ γράφτηκε. Περιέχει πολὺ δυνατὲς περιγραφὲς ποὺ ὑποστηρίζουν ἄριστα τὸ λιτὸ κείμενο.

Θηλυκὴ παρουσία:
Σὲ αὐτὸ θίγεται μὲ λεπτότητα τὸ πάντα ἐπίκαιρο καί, δίχως ἄλλο δύσκολο, θέμα τῶν δικαιωμάτων τῆς γυναίκας. Ἡ πρωτοτυπία τῆς Χαρᾶς εἶναι ὅτι αὐτὸ τὸ κάνει ὄχι μὲ τὶς ἀκραῖες καί, κάποτε, ἐπιθετικὲς ἐκφράσεις ποὺ χαρακτηρίζουν ἄλλα ἀνάλογα κείμενα, ἀλλὰ μὲ λεπτότητα, μέσα ἀπὸ τὴν ὀπτικὴ γωνιὰ τῆς μάνας• προσέγγιση ποὺ θὰ μᾶς ἀπασχολήσει καὶ στὴ συνέχεια. Μὲ αὐτὴ τὴν προσέγγιση ἡ γυναίκα διατηρεῖ τὴ μοναδικότητα τοῦ ρόλου της μέσα στὴν οἰκογένεια καὶ τὴν κοινωνία.

Γενέθλια:
Στὸ κείμενο αὐτὸ ποὺ ἀποτελεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ πλέον «δυνατὰ» τοῦ τόμου θίγεται μὲ μία ἐντυπωσιακὴ εὐαισθησία, λεπτότητα καὶ διάκριση τὸ θέμα τῶν σχέσεων γονέων–παιδιῶν, δασκάλων–μαθητῶν καί, ἐμμέσως ἀλλὰ σαφῶς, δασκάλων–γονέων καὶ μάλιστα, ὑπὸ τὸ πρίσμα ἑνὸς παιδιοῦ μὲ εἰδικὲς ἀνάγκες ἢ εἰδικὲς ἱκανότητες -ὅ,τι ἀπὸ τὰ δύο προτιμᾶ ὁ καθένας ἀπὸ ἐμᾶς, τὸ ὁποῖο λειτουργεῖ ὡς συνεκτικὸς κρίκος, ἀλλὰ καὶ ὡς μία ἀφύπνιση ὅλων μας ἀπὸ τὸν ἐφησυχασμὸ ποὺ λειτουργεῖ ὡς προάγγελος τοῦ ἐγωισμοῦ.

Χρονικὸ πολέμου:
Πλούσιες θεολογικὲς καὶ ἀνθρώπινες ἀναγωγὲς μὲ ἀφορμὴ τὸν πόλεμο. Μία ἀφαιρετικὴ περιγραφὴ τῶν σχέσεων Ἰσραηλινῶν–Παλαιστινίων μὲ ἐνδιαφέρουσες πινελιὲς βιβλικῶν ἀναφορῶν. Μᾶς βοηθᾶ νὰ κατανοήσουμε τὴ σπουδαιότητα τῆς ἔννοιας τοῦ φόβου γιὰ τὴ ζωή μας: «ὅλες οἱ ἐξουσίες ἀπὸ τὸ φόβο ἀπορρέουν καὶ στὸ φόβο ἑδραιώνονται» μᾶς λέει ἡ Χαρά. Πράγματι, ὁ φόβος συχνὰ προσδιορίζει τὶς ἀντιδράσεις μας . . .

Πορεία στὴν ἔρημο:
Χαρὰ καὶ πάλι μᾶς ἐξέπληξες εὐχάριστα!
Μᾶς διδάσκεις ἱστορία χωρὶς καλὰ καλὰ νὰ τὸ ἀντιληφθοῦμε: τὸ κάνεις μυστικὰ καὶ ἀθόρυβα!
Ἡ συγγραφέας θίγει καὶ σὲ αὐτὸ τὸ κείμενο τὸ πρόβλημα τῆς ἀδικίας πρὸς τοὺς ἀδύναμους λαοὺς καὶ τὴν ἀναπόφευκτη ἀντίδραση ἀπὸ μέρους τους. Μᾶς θυμίζει τὸν Κεμάλ, τὸ ἀριστούργημα -ἕνα ἀπὸ τὰ τελευταῖα του- τοῦ Μάνου Χατζηδάκι, ὁ ὁποῖος ἔντυσε τοὺς σοφοὺς στίχους τοῦ Νίκου Γκάτσου μὲ μιὰ ἐκπληκτικὴ μουσική:
«Καληνύχτα Κεμάλ, αὐτὸς ὁ κόσμος δὲν θὰ ἀλλάξει ποτὲ» ἂν δὲν μάθουμε νὰ διακρίνουμε στὸ πρόσωπο τοῦ τελευταίου ἀπὸ τοὺς ἀδελφούς μας τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ τὴν τιμοῦμε καὶ νὰ τὴν φροντίζουμε ἀνάλογα.

Mall:
Ἕνα κείμενο ποὺ ἔχω τὴν αἴσθηση ὅτι δυσκόλεψε τὴ Χαρὰ γιὰ νὰ τὸ γράψει. Παλεύει μὲ τὴ φράση «ἔτσι ποὺ εἴμαστε εἴμαστε καλά!». Νιώθει ὅτι δὲν ταιριάζει οὔτε σὲ αὐτὴ οὔτε σὲ μᾶς, ἀλλὰ γνωρίζει καὶ πόσο μεγάλος εἶναι ὁ πειρασμὸς τοῦ βολέματος ποὺ βρίσκεται πίσω ἀπὸ κάθε πράξη μας. Ἡ φράση ποὺ προανέφερα λειτουργεῖ ἀντίθετα ἀπὸ αὐτὸ ποὺ λέει. Ἡ ἐπανάληψη τοῦ «εἴμαστε» σὲ κάνει νὰ νιώσεις ἀπέχθεια, νὰ θέλεις νὰ ἀλλάξεις. Ἐγὼ τουλάχιστον, ἔτσι ἔνιωσα . . .
Ἤθελα νὰ ἑνώσω τὴ φωνὴ μου μὲ τὴ δική της φωνάζοντας «Κι ἀλλάξαμε ζωή . . .».
Ἀλλάξαμε ὅμως;
Μὲ θᾶρρος παραδέχεται τὴν ἀδυναμία τῆς στιγμῆς. Τὴν ἀντιμετωπίζει. Δὲν κρύβει τὸ δείλιασμα, τὸν πανικό, τὴ γυμνότητα τῆς ἀνημπόριας. Ἀναζητᾶ ἀπεγνωσμένα τὴν ἐλπίδα.
Τὴ βρίσκει; Νομίζω πὼς ναί! Τὴν βρίσκει καὶ λυτρώνεται.
Στὴν ἔρημο τοῦ Ἰσπαχάν / Καρπάθικη τσαμπούνα:
Πολλὰ συναισθήματα, γιὰ μένα ποὺ ἔχω μιὰ ἰδιαίτερη σχέση μὲ τὴν καρπάθικη τσαμπούνα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸν κάθε ἀναγνώστη τοῦ τόμου: ἕνα μουσικὸ ὄργανο σύμβολο τῆς Καρπάθου, τοῦ Αἰγαίου, τοῦ τόπου μας . . .
Κλείνεις τὰ μάτια κι ἀκοῦς τὴν καρπάθικη τσαμπούνα νὰ γλυκαίνει τὴν ἔρημο, νὰ θερμαίνει τοὺς νυκτερινοὺς ἀμμόλοφους, νὰ ὀμορφαίνει κι ἄλλο, ὅσο δὲν παίρνει, τὸ πανέμορφο, τὸ μυθικὸ Ἰσπαχάν.
Τὸ διήγημα προβάλλει τὴν οἰκουμενικότητα τῆς Ἑλλάδας, τὴν καθολικότητα τοῦ πολιτισμοῦ μας. Ἡ τσαμπούνα λειτουργεῖ ὡς γέφυρα ἀνάμεσα στὸ ἔνδοξο παρελθὸν τοῦ Ἰσπαχὰν καὶ στὸ σκληρὸ παρόν. Ἀντιστέκεται στὴ λήθη, στὸ σβήσιμο, τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ ἕνα κομμάτι τοῦ περσικοῦ πολιτισμοῦ, κυρίως στὴ φιλοσοφία, στὰ μαθηματικὰ καὶ στὴν ἰατρική, σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ ἀγάλματα γκρεμίζονται, μουσεῖα καταστρέφονται, ἀρχαῖα μνημεῖα ξεθεμελιώνονται . . .
Ἡ τσαμπούνα παραμερίζει τοὺς κατακτητὲς ὅπου κι ἂν βρίσκονται αὐτοί. Βάζει τοὺς λαοὺς νὰ χορέψουν, νὰ χαροῦν, νὰ ζήσουν ἐλεύθεροι, ὅπως ἔκανε κι ὁ Ἀλέξης Ζορμπᾶς τοῦ Νίκου Καζαντζάκη.
Ἀπὸ τὶς σελίδες τοῦ διηγήματος ἀναδύεται ἕνα ἄρωμα ἐλευθερίας ποὺ γαληνεύει τὴν καρδιά μας.

Ὁδηγώντας . . . :
Μὲ αὐτὸ τὸ διήγημα ἡ Χαρὰ μᾶς μεταφέρει σὲ ἄλλο κλίμα, σὲ διαφορετικὸ περιβάλλον. Παρακολουθοῦμε τὴν πάλη, τὸν ἀγῶνα τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν ἑαυτό του. Ἡ ἀναζήτηση, τὸ ἄγχος, ἡ ἀναστάτωση κυριαρχοῦν. Ἡ πρωταγωνίστρια δὲν θέλει, δὲν τολμᾶ νὰ κάνει τὸ ἄλμα ποὺ θὰ δώσει ἕναν ἄλλο ἀέρα σὲ μιὰ σχέση ποὺ φθίνει, ποὺ ἤδη ἔχει ξεφτίσει. Τί πρέπει νὰ κάνουμε γιὰ νὰ μὴ χάσουμε αὐτὸ ποὺ κάποτε ἔμοιαζε νὰ μᾶς συνεπαίρνει; Πῶς πρέπει νὰ πορευθοῦμε;
Δύσκολο τὸ ἐρώτημα. Ὑπάρχει ἀπάντηση; Ὑπάρχει λύτρωση ἀπὸ τὰ βάρη ποὺ ὄχι μόνο κουβαλᾶμε ἐμεῖς, ἀλλὰ μεταφέρουμε καὶ στὶς σχέσεις μας μὲ τοὺς ἄλλους;

Ἀνηφορίζοντας . . . :
Μιὰ λυρική, μὲ τὸν τρόπο της, περιγραφή. Ἡ πορεία πρὸς τὸ νεκροταφεῖο δύσκολη, σκληρή, ἀπαράκλητη, ἀνηφορική. Ἡ ἀγωνία τοῦ θανάτου μᾶς περιβάλλει καὶ ἀπειλεῖ νὰ μᾶς ἐξουθενώσει. Προσπαθεῖ νὰ στερήσει τὴν πίστη μας στὴν «κοινὴ Ἀνάσταση», τὸ δρόμο γιὰ τὴν ὁποία ἄνοιξε ὁ Χριστὸς μὲ τὴ δική Του Ἀνάσταση, ἡ ὁποία πέρα ἀπὸ κάθε τι ἄλλο μᾶς χάρισε τὴν ἐλπίδα, ἔδωσε στὴν καθημερινότητά μας τὴν προοπτικὴ τῆς αἰωνιότητας.
Ἡ πρωταγωνίστρια ἀναζητᾶ θεμέλιο γιὰ νὰ πατήσει. Ἀναζητᾶ ἔρεισμα γιὰ νὰ καλλιεργήσει τὴν πίστη της. Ἀναζητᾶ τὴ βάση ποὺ πάνω της θὰ στηρίξει τὴν ἐλπίδα.
Ἡ περιγραφὴ εἶναι πολὺ δυνατή: ἀγῶνας καὶ μυρωδιὲς μπερδεύονται, πίστη καὶ τοπίο ἀγωνίζονται πιὸ ἀπὸ τὰ δύο θὰ κυριαρχήσει.
Ἡ Χαρὰ μᾶς βάζει νὰ ἀνεβοῦμε μία δύσκολη ἀνηφόρα . . .

Στοὺς δρόμους τῆς πόλης:
Ὁ συγγραφέας μόνος μὲ τὸν ἑαυτό, τὴν πέννα καὶ τὸ χαρτί του περιδιαβαίνει τοὺς δρόμους τῆς πόλης. Ἀντιμέτωπος μὲ τὴν ἀνάγκη γιὰ διαγραφή, γιὰ σβήσιμο μὲ τὴ γόμα ‒ἀπαραίτητο ἐργαλεῖο κάθε ἀπόπειρας νὰ βάλουμε τὶς σκέψεις μας στὸ χαρτί.
Τὸ συναίσθημα ποὺ κυριαρχεῖ εἶναι σταυροαναστάσιμο. Δὲν χάνει τὴν ἐλπίδα στὰ δύσκολα. Κρυφοκοιτᾶ τὴν Ἀνάσταση. Μέσα στὸ σκοτάδι διακρίνει τὸ φῶς. «Ἐγὼ εἰμὶ τὸ φῶς τοῦ κόσμου» μᾶς θυμίζει: ὁ λόγος τοῦ Κυρίου διαλύει τὰ σκοτάδια καὶ φέρνει τὴν ἐλπίδα (Ἰωάννου 8:12). Ἂν καὶ ἡ κατακλείδα τοῦ διηγήματος εἶναι ἀπαισιόδοξη νιώθω ὅτι τὸ μήνυμα ποὺ κομίζει στὸν ἀναγνώστη εἶναι λυτρωτικό, εἶναι μήνυμα σωτηρίας.

Μιὰ συνοικία μπλέ:
«Πήραμε» ἄραγε «τὴ ζωή μας λάθος;»
Καὶ πάλι ἡ Χαρὰ μᾶς βάζει μπροστὰ στὸ δίλημμα τῶν ἐπιλογῶν στὴ ζωή μας. Προχωρᾶμε σωστὰ ἢ βαδίζουμε λάθος; Θεός, θάνατος, μοναξιὰ τὴν ἀπασχολοῦν. Ὁ πόνος τὴν βασανίζει. Ἡ ἀναζήτηση ταυτότητας τὴν ὁδηγεῖ σὲ ἀβέβαια βήματα. Οἱ διαπροσωπικὲς σχέσεις καὶ πάλι στὸ μικροσκόπιο τῆς λογοτεχνίας:
«Ἄκουσα γιὰ τὴ Νίκη καὶ δὲν λυπήθηκα. Σχεδὸν χάρηκα».
Ἡ Καινὴ Διαθήκη μᾶς προτρέπει νὰ χαιρόμαστε μαζὶ μὲ αὐτοὺς ποὺ χαίρονται καὶ νὰ λυπόμαστε μαζὶ μὲ αὐτοὺς ποὺ λυποῦνται (Ρωμαίους 12:15). Τὸ καταφέρνουμε πάντοτε αὐτὸ ἄραγε;

Στὸ δρόμο τῆς γραφῆς:
Ἕνα κείμενο ποὺ προσφέρει ὁδηγίες πρὸς ἐπίδοξους συγγραφεῖς. Προσέγγιση τῆς τέχνης τῆς ἀνάγνωσης καὶ μιὰ σειρὰ σκέψεων γιὰ τὴ συγγραφή, τὴν πρωτοτυπία. Εἶναι ὅμως μόνο αὐτό; Ὄχι! Μᾶς δίνει πολλὰ περισσότερα. Θίγει τὸ θέμα τῆς ἀπομάκρυνσης τῶν ἀνθρώπων μεταξύ τους διαπιστώνοντας ὅτι οἱ σχέσεις δὲν εἶναι μιὰ εὐθεία γραμμὴ ἀλλὰ μία τεθλασμένη. Ὁ κόσμος μας εἶναι πολὺ «εὐκλείδειος», ἴσως ὑπερβολικὰ «εὐκλείδειος». Μήπως θὰ ἔπρεπε νὰ βάλουμε λίγο περισσότερη «ὑπερβολικὴ» (Nicolai Ivanovitsch Lobachevsky 1793-1856) ἢ «σφαιρικὴ γεωμετρία» (Georg Friedrich Bernhard Riemann 1826-1866) στὴ ζωή μας; Μήπως τελικά ἀπὸ δύο σημεῖα περνοῦν καμία ἢ περισσότερες ἀπὸ μία εὐθεῖες;

Ξέρετε, αὐτὴ τὴν ἀπουσία βεβαιότητας, αὐτὸ τὸ παιχνίδι τῶν συναισθημάτων ἀνάμεσα στὴν ἀγάπη καὶ στὴν ἀδιαφορία, τὸ νιώθει πολὺ καλὰ καὶ πολὺ δυνατὰ ἡ Ἐκκλησία μας. Ἡ πορεία πρὸς τὸν Παράδεισο, προς τὴν Ἀγάπη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἕνας ἀδιάκοπος ἀγῶνας χωρὶς βεβαιότητες καὶ ἐκ τῶν προτέρων ἐξασφαλίσεις. Ἡ σχέση μὲ τὸ Θεὸ εἶναι μιὰ σχέση ἀνοίγματος, μιὰ σχέση ἐμπιστοσύνης.

Ἕνα μικρούλι αὐγὸ στὴ λεωφόρο:
Καὶ πάλι ἡ Χαρὰ μᾶς βάζει μπροστὰ σὲ ἕνα μεγάλο πρόβλημα: ἡ ἀδυναμία τεκνοποίησης καὶ ὅσα αὐτὴ συνεπάγεται. Μεγάλη ἡ ἀγωνία τῆς γυναίκας νὰ γίνει μάνα. Μεγάλος ὁ πόνος τῆς ἀδυναμίας νὰ τὸ πετύχει. Ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μᾶς προσφέρει πολλὰ παραδείγματα, στὰ ὁποῖα τὴ λύση τὴν ἔδωσε ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Σήμερα, συχνότατα, ἡ λύση δίνεται μὲ τὴ βοήθεια τῆς ἐπιστήμης, μὲ ἕναν πιὸ σκληρὸ τρόπο ...
Πάντως εἶναι κι αὐτὴ «μιὰ κάποια λύση».

Ἀννίκα:
Ἀβάσταχτος ὁ πόνος τῆς μάνας ποὺ χωρίζει ἀπὸ τὸ παιδί της. Ἀσήκωτη ἡ θυσία νὰ τὸ ἀποχωριστεῖ γιὰ νὰ μὴ τὸ βαραίνει μὲ τὴν –κάποιες φορὲς κτητική,καταπιεστικὴ ἀγάπη της- κι ἐκεῖνο; Πῶς ἀντιμετωπίζει τὸ χωρισμό; Ὡς ξαλάφρωμα, ὡς ἀπελευθέρωση ἢ ὡς ἐγκατάλειψη; Στὴν περίπτωση τῆς Ἀννίκας τὸ παιδὶ τὸ ἔνιωσε ὡς ἐγκατάλειψη. Κι αὐτὸ δὲν τὸ ἄντεξε ἡ μάνα . . .
Ἡ ἀπελπισία κι ὁ θάνατος τὴ συνοδεύουν ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἔφυγε ἀπὸ τὸ σπίτι της. Ἡ κατάληξη ἦταν ὁ προδιαγεγραμμένος καρπὸς τῆς ἀπουσίας ἐλπίδας. Ἡ Ἐκκλησία μας ὅμως ἐπιμένει
«οὐ καθὼς οἱ λοιποὶ οἱ μὴ ἔχοντες ἐλπίδα . . .» (Αʹ Θεσ. 4:13).
Παντοῦ καὶ πάντοτε ὑπάρχει ἐλπίδα στὸν κόσμο μας μετὰ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου.
Ἂς ἀναζητήσουμε αὐτὴ τὴν ἐλπίδα!
Τὴν χρειαζόμαστε!

Καστελόριζο:
Μεταφερόμαστε σὲ ἄλλο κλίμα. Σκληρὸ τὸ τοπίο. Δύσκολες οἱ σχέσεις μὲ τοὺς συναδέλφους ἐκπαιδευτικούς.
Μοναξία, ἀπουσία ἐπικοινωνίας, ἀδυναμία νὰ δεῖς τὸν ἄλλο στὸ πρόσωπο . . . Ἡ ποίηση δίνει μιὰ δυνατότητα νὰ ξεπεράσεις αὐτὰ τὰ προβλήματα, ἀλλὰ αὐτὴ ἡ δυνατότητα δὲν λειτουργεῖ μαγικά. Γιὰ νὰ ἐνεργοποιηθεῖ πρέπει νὰ τὸ θελήσουμε ὅλοι μας καὶ νὰ προσπαθήσουμε γι᾿ αὐτό.

Ἐπιτρέψτε μου σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο νὰ κάνω μιὰ ἀναφορὰ στὴν ἔννοια τῆς «ἀπουσίας» σὲ αὐτὰ τὰ κείμενα τῆς Χαρᾶς. Ἡ λέξη -ὑπάρχει καὶ στὸν τίτλο καὶ διαγράφεται ἔντονη σὲ κάθε κείμενο. Κρύβεται πίσω ἀπὸ κάθε λέξη, κάθε φράση. Διακριτικὰ δίνει τὸ στίγμα της: ἀπουσία τῆς ἀγάπης, τῶν σχέσεων, τοῦ παιδιοῦ, τῆς ἐλπίδας. Ἀπουσία ἐπικοινωνίας, σεβασμοῦ, λύτρωσης. Ἀπουσία τοῦ γενέθλιου τόπου, τῆς πατρίδας, τῆς κατανόησης, τῆς φιλίας. Νιώθω ὅτι ἀναφερόμενη στὴν ἀπουσία ἡ Χαρὰ μᾶς «ὑποχρεώνει» νὰ τὴν ζητήσουμε καὶ νὰ τὴν ζήσουμε ὡς παρουσία μετατρέποντας ὅλες τὶς σκόρπιες ἀπουσίες σὲ ἔντονες, καθοριστικὲς γιὰ τὴ ζωή μας παρουσίες ποὺ μᾶς λυτρώνουν ἀπὸ τὴν ἀγωνία τῆς ἀναζήτησης καὶ μᾶς ὁδηγοῦν στὸν Δημιουργό μας.

Whisper . . . pictures:
Ἐπιτέλους ἡ Χαρὰ ἀποκαλύπτεται!
Μᾶς λέει τί κρύβεται πίσω ἀπὸ αὐτὸ τὸ βιβλίο της: Σκόρπιες εἰκόνες, σπαράγματα μιᾶς ζωῆς, μιᾶς ἐκπαιδευτικῆς πορείας, ἑνὸς ἀγῶνα ἀναζήτησης σχέσης-σχέσεων. Εἰκόνες δυνατὲς ποὺ κρύβουν πολλὰ μέσα τους.
Ἡ σειρὰ τῶν εἰκόνων πλούσια, οἱ ἐναλλαγὲς ταχύτατες. Ἄλλες εἰκόνες σκληρές, ἄλλες λυρικές.
Κάποιες μὲ φανερὴ τὴν ἐλπίδα, ἄλλες μὲ τὴν ἐλπίδα κρυφή.
Εἰκόνες ποὺ σημάδεψαν τὴ Χαρά, ὅπως ὅλους μας ἐξάλλου, καὶ τὶς κουβαλᾶμε μέσα μας. Ὁ καθένας τὶς δικές του.

Ὁ Ἀρμένης:
Τὸ μεγαλύτερο κείμενο τοῦ τόμου. Σὲ αὐτὸ ξεδιπλώνονται ἀβίαστα οἱ σκέψεις τῆς συγγραφέως.
Εἶναι σκληρὸ καὶ συνάμα εὐαίσθητο. Προβάλλει στὸ παρὸν φορτωμένο μὲ μνῆμες τοῦ παρελθόντος.
Πόσο καθορίζουν τὴ ζωή μας οἱ παρεμβάσεις τῶν ἄλλων;
Πολλὲς οἱ μεταπτώσεις στὶς ὁποῖες μᾶς ὁδηγεῖ. Ὁ Ἀρμένης, μιὰ τραγικὴ καὶ δυναμικὴ φιγούρα πλάθεται μέσα ἀπὸ τὶς πράξεις καὶ τὶς ἐπιλογές του. Ὁ ἀναγνώστης δυσκολεύεται νὰ διακρίνει ἀνάμεσα στὴν φαντασία καὶ στὴν ἀλήθεια. Κι εὔχεται ‒ἐγὼ τουλάχιστον τὸ ἔκανα‒ ὅλα αὐτὰ νὰ ἦταν ἕνα κακὸ ὅνειρο, ἕνας ἐφιάλτης.
Ἡ ἀγάπη τοῦ βασανισμένου πατέρα γεμίζει τὴ ζωή του παιδιοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ ταλαιπωρημένου παιδιοῦ γεμίζει τὴ ζωὴ τοῦ πατέρα οἰκοδομώντας μιὰ δυνατὴ σχέση ποὺ ξεπερνᾶ τὰ προβλήματα ποὺ τοὺς χωρίζουν.

Μὲ τὸν Ἀρμένη ὁλοκληρώνεται ἡ σειρὰ τῶν διηγημάτων καὶ περνᾶμε στὰ ποιήματα.
Στὴ σελίδα 99, κάτω ἀπὸ τὸν τίτλο «Ποιητὴς πεζός» διατυπώνεται τὸ δίλημμα τοῦ ποιητῆ ποὺ εἶναι ἂν ἔχει νόημα νὰ μιλήσει ἢ ἂν ἔχουν πλέον εἰπωθεῖ ὅλα. Σὲ αὐτὸ θὰ ἀπαντήσω ὅτι δὲν ἔχουν εἰπωθεῖ ὅλα, ἀλλὰ κι ἂν ἀκόμη ἔχουν εἰπωθεῖ δὲν ἔχουν εἰπωθεῖ μὲ τὸν τρόπο ποὺ τὰ λέει καὶ τὰ γράφει ὁ νέος ποιητής, ἡ Χαρὰ ἐν προκειμένῳ.
«Γιατὶ πρέπει νὰ χωρέσεις τὸν ποιητῆ μέσα σὲ τεχνοτροπίες;» μᾶς λέει παρακάτω ἐκφράζοντας μὲ τὸν καλύτερο καὶ πιὸ αὐθόρμητο τρόπο καὶ τὴ δική μου σκέψη ὅτι τὴν ποίηση τὴν ἀπολαμβάνεις, τὴ ζεῖς δὲν τὴν ἀναλύεις.
Αὐτὸ ποὺ χρειάζεται διαβάζοντας ποίηση εἶναι νὰ νιώσουμε τὴν αἴσθηση τῆς στιγμῆς, νὰ ἀφουγκραστοῦμε τὴ στιγμὴ ποὺ τὴ γέννησε.
Ὁ ποιητὴς σώζει μιὰ στιγμή, μιὰ εἰκόνα καὶ τὴν προσφέρει στὸν ἀναγνώστη. Ἀνασύρει μιὰ εἰκόνα τοῦ μυαλοῦ ἀπὸ τὴ λήθη καὶ τῆς δίνει ὑπόσταση.
Καὶ στὰ ποιήματα ἡ Χαρὰ θίγει πολλὰ καὶ οὐσιαστικὰ θέματα μὲ τὴν εὐαισθησία ποὺ τὴ διακρίνει. Εἶναι εὐαίσθητος δέκτης καὶ ἱκανὸς πομπός.
Καὶ πάλι συναντᾶμε τὴν ἀπουσία, καὶ μάλιστα, μὲ βεβαιότητα: «Γιατί, γιὰ τὸ μόνο ποὺ εἶσαι σίγουρος εἶναι ὅτι δὲν εἶναι ἐδῶ».
Ἔντονα σαρκαστική, ἴσως αὐτοσαρκαστικὴ διάθεση.
Κυριαρχοῦν οἱ ἀντιθέσεις, οἱ διαχωριστικὲς γραμμὲς ποὺ μᾶς κάνουν νὰ ἀναρωτηθοῦμε σχετικὰ μὲ τὴν ἀναγκαιότητά τους.
Τὸ ποίημα «Ζωγραφικὸς πίνακας» περιγράφει τὴ διαδικασία τῆς ποίησης κι ὄχι μόνο τῆς ζωγραφικῆς: «δὲν φυλακίζονται οἱ λέξεις ταξιδεύουν στὸ πέλαγο» καὶ μᾶς ἀγγίζουν, συμπληρώνω.
Πράγματι Χαρὰ «Τὰ συρματοπλέγματα εἶναι γιὰ νὰ τὰ περνοῦν».
Ποιοί Χαρά;
Θὰ ἀπαντήσω ἐγώ:
Οἱ ποιητές, οἱ ἐλεύθεροι ἄνθρωποι, οἱ ἅγιοι!
Τὰ σύνορα θὰ ἔπρεπε νὰ ἑνώνουν καὶ νὰ προστατεύουν τοὺς ἀνθρώπους καὶ ὄχι μὲ τὸν ἕνα ἢ τὸν ἄλλο τρόπο νὰ τοὺς ὁδηγοῦν στὸ θάνατο.

Ἐντυπωσιακὰ λιτός, ἀλλὰ ἰδιαίτερα ἐκφραστικὸς ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο περιγράφεται μιὰ σχολικὴ συνεδρίαση τριμήνου.
Διαβάζοντας τὸ συγκεκριμένο ποίημα ἀναρωτήθηκα μήπως ὅλη μας ἡ ζωὴ εἶναι σὰν μιὰ σχολικὴ συνεδρίαση τριμήνου.
Μήπως χάνουμε τὴν οὐσία μὲ τὶς ἐπιλογές μας;
Μήπως ἀντιμετωπίζουμε τὰ δεκαπεντάχρονα παιδιά, τὸ μέλλον τῆς πατρίδας μας, ὡς ἀριθμούς;
Μήπως λησμονοῦμε ὅτι ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ;
Σᾶς εὐχαριστῶ πολύ!